Pan Anatol, poczciwy warszawski urzędnik, kupuje pewnego dnia nowy kapelusz. Ten nieistotny z pozoru fakt daje początek całej serii niezwykłych wydarzeń. Oto bowiem pan Anatol, podróżujący do pracy i z pracy środkami komunikacji miejskiej, ilekroć sięga do kieszeni znajduje tam różne kosztowności: zegarki, bransoletki itp. Niezwykle tym zaskoczony i zaniepokojony, zgłasza się na milicję. Jednak cenne drobiazgi nie przestają wpływać do jego kieszeni.

Nowele ukazujące konflikty, z jakimi stykała się młodzież z brygad organizacji "Służba Polsce".

Pod koniec wojny niemiecki patrol niszczy aliancką stację meteorologiczną na Grenlandii. Przy życiu zostaje jednak dwóch żołnierzy: polski dowódca Sikora i oberleutnant Weber. Przebywając w ekstremalnych warunkach, pozbawieni pomocy z zewnątrz mężczyźni nienawiść zastępują wkrótce solidarnością. Obaj też, w obliczu żywiołu natury, zdają sobie sprawę z bezsensowności wojny. Wkrótce Niemcy poddają się i wojna się kończy. Sikora i Weber nie mogą się jednak cieszyć z upragnionego pokoju. Alianci zostawiają żołnierzy na lodowym pustkowiu.

Fram, żołnierz polskiego podziemia, zostaje po wojnie oskarżony o zdradę i napiętnowany. Udało mu się bowiem zbiec z więzienia, nie wiedział jednak, że jego ucieczkę zaaranżowali gestapowcy. Tymczasem jeden z nich, oficer Weber, odpowiedzialny za śmierć wielu Polaków, zostaje uniewinniony przez sąd zachodnioniemiecki.

Ramę filmu stanowi rozmowa Szczęsnego ze spotkaną przypadkowo działaczką komunistyczną. Opowiada on jej swe życie . . . Pochodzi ze wsi, gdzie wraz z ojcem i rodzeństwem żył w straszliwej nędzy. W poszukiwaniu pracy wywędrował z ojcem do Włocławka. Mieszkał w lepiankach, był najemnym robotnikiem w Celulozie. Tu zetknął się po raz pierwszy z działalnością związkową i polityczną, ze zorganizowanym ruchem robotniczym...

Po powrocie do fabryki „Celuloza” we Włocławku Szczęsny angażuje się w działalność Komunistycznej Partii Polski. Gdy samowolnie likwiduje policyjnego szpicla musi wyjechać na prowincję. Ponowne spotkanie z pracującą w konspiracyjnej drukarni Madzią prowadzi do rozkwitu uczucia między parą rewolucjonistów. Oboje włączają się w organizację wielkiego strajku robotniczego...

Młoda fryzjerka z małego miasteczka zostawia męża i postanawia rozpocząć nowe życie na Śląsku.

Etiuda fabularna

Dzieje wiejskiego łobuziaka, który w szkole szybowcowej "SP" na Podkarpaciu przekształca się w przykładnego ucznia i rekordzistę lotów. Zdolny chłopak wiejski, Tomek, trafia na kurs szybowcowy "Służby Polsce". Lekceważy jednak naukę i nie chce się dostosować się do kolektywu, zostaje więc odesłany do domu. W czasie burzy pomaga koledze i doprowadza szybowiec na lotnisko. To powoduje, że komendant przyjmuje go i kieruje na wyższy kurs szybowcowy.

Scenariusz filmu zrealizowano na podstawie książki Jana Gerharda "Łuny w Bieszczadach". Bieszczady, rok 1946. Toczą się krwawe walki z ukraińskimi nacjonalistami i polskim podziemiem. Ogniomistrz Kaleń marzy o powrocie do domu, ale jego oddział pod dowództwem kapitana Wierzbickiego ściga grupę Żubryda. Część żołnierzy ginie na polu minowym, a ci, którym udało się przeżyć, dostają się do niewoli. Kaleń zostaje poddany ciężkim torturom. Chcąc ratować życie, przebiegły żołnierz udaje dezertera i zdrajcę.